Վերջին «պսակազերծումների» նախաշեմին. ճանաչողության նախապատկերները հոգու մեջ սկիզբը` 22.12.2010
«Եվ կայծակներ մեր շուրջը եւ խավար՝ մեր մեջ». /Նիցշե/
Միշտ կա վստահություն, եւ դա իրոք այդպես է, որ այն, ինչ ստեղծվում է ընդհանուր ուժերով՝ պատկերացումների, երազների, գիտակցությունների համախառնուդի մեջ, տարերայնորեն կամ գիտակցաբար մշակելով իր արտահայտման ու հասանելիության ձեւերը մշակույթների մեջ, այդ ընդհանուր լավայի մեջ ստեղծված ձեւերը ահռելի ուժ ունեն ու պաշտպանական դաշտ՝ մարդու գոյության տարածքն ապահովող: Բայց միշտ այդ բազմության մեջ, որ սնվում է դարերով մշակված ու կենսականությունն ապացուցած ապրումների ու հասկացությունների դաշտով, միշտ այդ տարածքում, ամեն մշակույթի մեջ շրջում են իրենց «փորձիչները», նրանց ձեռքերին կան այդ «սարսափելի» հայելիները. ամենակարեւորն այն է, որ այդ հայելիները պատրաստված են նույն նյութից՝ այն տարածքի, որ արտացոլում են. հակառակ դեպքում պարզապես ոչինչ ցույց չէին տա: Նրանք պահում են այդ հայելիները ամեն ինչի առաջ, եւ ամեն ինչ, որ արտացոլվում է այնտեղ, տագնապ է ներշնչում, կամ մի տեսակ տհաճության զգացում առաջացնում՝ կասկածի, նույնիսկ երբեմն զզվանքի, բայց որ ամենածանրն է՝ ունայնության: Դրանք, այդ հայելիները, որ ստեղծել են մենակյաց հոգիներն իրենց զվարճանքի համար, ուղղակի խաղալու, ցույց են տալիս երեւույթների իրական խորքերը, եւ դա միշտ տհաճություն է պատճառում գեղագիտական այն զգացումին, որն այնքան սիրում է անարտացոլելին, եւ այնպես տառապում է, երբ տեսնում է, որ ամեն ինչ կարելի է արտացոլել այդ հայելիներում: Այդ հոգիները շատ ճկուն են, նրանք ե՛ւ սողում են, ե՛ւ մագլցում, ե՛ւ ամեն տեսակ արագաշարժ ու անհավանական դիրքեր են բռնում գոյության տարբեր խտացումների, այդ թվում եւ մարդկանց առաջ, այդ պատճառով հասցնում են արտացոլել համարյա ամեն ինչ, ինչ ընդունակ է ընդգրկել մարդու միտքը: Նրանք դուր չեն գալիս մյուսներին, եւ միշտ թվում են անբարո, եւ նրանք ստիպված են լինելու դեռ ինքնասպանությունից առաջ բացատրել այն, ինչ ստիպված են եղել անել:
Եվ այնքան տխուր է, երբ այդ հայելիները ստիպում են քեզ արթնանալ, եւս մեկ անգամ նայել ամեն ինչին ու արդեն բացատրել դրանք եւ ոչ լսել քո միջից: Այնքան ճշմարիտ են թվում ուսմունքները, երբ հնչում են, որպես հեռավոր արձագանքներ հոգու տարածքում, ասես լսում ես նրանց նախաժամանակների օվկիանոսի ջրերից, բայց հանկարծ, երբ արթնանում ու նայում ես շուրջդ, այն սարսափը, որ համակում է քեզ. ի՞նչ անկենդան խրտվիլակներ են խոսում, նրանք նույն բաներն են ասում, նրանց ետեւում օտարածին ստվերներ են պար բռնել, ովքեր են նրանք, նրանք նույն բաներն են ասում, եւ ամենատխուրն այն է, որ դու կարող ես մինչեւ վերջ տեսնել ու քննել՝ ինչու են նրանք այդպես խոսում: Այն ամենը, ինչ այնքան հեռավոր ստվերներ էր ձգում քո մեջ, այդ ամենը նույն ուժգնությամբ կարող է բոլորովին այլ ուրվականներ արթնացնել արտաքին աշխարհում. դրանք ուրիշ են, որ կանգնած են նրանց ետեւում, եւ ամենացավալին՝ նրանք շատ հարմար են գալիս այս ստվերներին, եւ նույնիսկ մարդու մեջ հյուսված ցանցերին, որ ձգել են դարավոր ինքնափախուստների ու ինքնախաբեությունների, ճշմարտությունների թաքցման հոգեբանական բոլոր միջոցները: Ինչպե՞ս է հնարավոր դուրս գալ ներքին օվկիանոսի հատակներից ու տեսնել այդ ամենը: Ու հոգին սկսում է դանդաղ արթնանալ ... նա պետք է լռեցնի իր մեջ արձագանքները, որպեսզի լսի այս մյուս՝ խավարածինների ծագման առեղծվածը. եւ նա քայլ առ քայլ արթնացնում է իրեն արտաքին աշխարհներում, իր ներքին շերտերը սպանելուն զուգահեռ: Ինչպես կարող են բացարձակ ազատության սաղմերն ընկնել բազում շահերի հատումների ցանցի մեջ ու եւս մեկ անգամ միայն հաստատել դրանք ու ծառայել դրանց: Եվ այս ամենը բացված վերքի պես ուղեկցում է նրան ողջ ճանապարհին. իսկ միգուցե, հարցնում է հոգին, միգուցե այդ արձագանքները սոսկ նույն երեւույթների ամրապնդումն են արյան մեջ, նրանք թվում են խորունկ ու հեռավոր միայն վաղեմի լինելու պատճառով, նրանք թվում են էություն միայն հինավուրց սովորություն լինելու պատճառով:
Եվ նա դառնում է հավերժ պսակազերծողն ու հավատաքննիչը, որ ամեն տեղ, նույնիսկ ամենանվիրական ու նախնական զգացողությունների տակ դնում է իր թակարդները. «որքան, որքա՜ն նման են ձեր աստվածները ձեզ», եւ որ ավելի տխուր է՝ «դուք խոսում եք հավերժությունից, բայց որքան նման են ձեր աստվածներն այն ամենին, ինչ շրջապատում է ձեզ, որքան գռեհկորեն «նյութական» են նրանք, ես լսում եմ նրանց ձայնի մեջ ձեր գետերի խշշոցը, ձեր լեռների ուրվագծերը, ձեր վախերի, չկայացած փորձերի բոլոր մատնահետքերը, որ հրամցնում եք որպես բարձրագույն անհրաժեշտություն: Ինչպես ձեր ցեղի առաջնորդը, որ մի անգամ գնաց անտառ եւ երբ խավարը վրա հասավ ու նա վախեցած ետ դարձավ, բացատրեց նրանով, որ իր առջեւ կանգնեց Աստված եւ արգելեց անտառ հասնել. այդպես առաջացավ առաջին օրենքներից մեկը՝ «չգնալ անտառ ու չսրբապղծել այն»: (Միգուցե բոլոր օրենքներն ունեն նման ծագում. եւ որքան է տառապում հոգին, երբ ստիպված է հակառակ իր ներքին ազնվությանը ապացուցել, հետեւողականորեն, որ բոլոր օրենքներն ունեն միայն նման ծագում): «Եվ տեսնում եմ նրա մեջ նույնիսկ... ձեր սնունդը եւ դրա հետ կապված մարսողության ընթացքը»: Որքա՜ն ցավ է պատճառում այդ ամենը պսակազերծողին. նա ունի մանրախնդիր ու նենգ մարդու համբավ, որ ամեն ինչի մեջ դնում է իր կասկածի որդերը, որովհետեւ նրան ի սկզբանե տրված չէր շնորհը լինելու այս աշխարհում ինչպես իր տանը, եւ նա իբրեւ թե ուզում է, որ բոլորի համար այն անեծք ու զառանցանք դառնա. եւ քչերն են տեսնում, որ այդ ամենը նրան ցավ էր պատճառում, այդ վաղեմի ու հոգնած կիսագոյությունը, որ համաձայնեցված դավում էր հանուն անվերջ շարունակության, կարեւոր չէ՝ ինչ գնով: Չէ՞ որ նա տեսել է նախնական բնազդը՝ չտեսնել, ամեն գնով չնկատել այն ամենը, ինչ չի շարունակում կյանքը՝ այն փոքրիկ ու ճղճիմ հատվածը, որը միայն կարող ես ընդգրկել ու որը քեզ վախ չի պատճառի. իսկ նա, նա ախր այն հոգիներից էր, որոնք հակված են եղել ներքին բացարձակության... եւ հանկարծ մի օր տեսնել, որքան տրամաբանական նախադրյալներ ունեն եւ այդ բոլոր բացարձակները: (Եվ ինչու՞ է միայն ինքը դա տեսնում):
Եվ հոգին տառապում է, որովհետեւ նա տեսնում է ուսմունքներ, որոնք հեռավո՜ր-հեռավոր արձագանքներ են արթնացնում իր մեջ, այնքան վաղեմի կարոտներ, որքան չորացած արմատներն են իր քաղաքի մերձակա անտառների, այն նույն «սրբազան», հիմա արդեն չորացած անտառների, ուր դու այդպես էլ չգնացիր իր զարթոնքին, որքան մառախուղները իջնող հոգնաբեկ սրտերին ու հինավուրց այդ անտառներին: Եվ այնքան իրական են այդ ուսմունքները, նրանք բացում են ներքին սենյակները. նրանք տալիս են ձեռքեր, դու բախում ես դուռը, այն բացվում է եւ այնտեղ նստած ես դու՝ անկյանք ու անկենդան, ու երբ պայծառ աչքերով, քո հոր պայծառ աչքերով նայում ես նրան ու գոյություն տալիս, նա վեր է կենում, նա գիտի, որտեղ է նույն դուռը, եւ ահա նա գտնում է դռան տեղը ու մատները տանում շուրթերին՝ սրբազան իրագործման վայրկյաններին չի կարելի մտածել, նա հասնում եւ բացում է դուռը, ու դու մտնելու ես ավելի ու ավելի ներքին մի սենյակ ու տեսնելու այնտեղ նույն քո տեսիլը ու լուսավորելու այն քո Արարիչ-հոր պայծառ ժպիտներով, եւ արթնացնելու ու ստիպելու շարժվել դեպի ավելի խոր լռության դուռը ու մտնելու ավելի ներքին սենյակի հատակը... անվերջ... ինչ-որ մի հոգեբան նկատեց ու ծիծաղեց, որ մարդիկ անհատակությամբ են օժտում բոլոր այն երեւույթները, որոնց հատակը չեն ուզում տեսնել ... ինչ-որ մեկը, որ ավելի կատակասեր էր, տեսնում էր այդ ամենի մեջ միայն անվերջ կրկնվող հայելիների խաղ, որոնց նույնությունից ու անվերջությունից կարող է հաճույք ստանալ միայն անբարո հոգին. դրանք բոլորը միգուցե ճիշտ են, որովհետեւ նման խորունկ ու ամենաողորկ ճանապարհներին այն է լինելու, ինչ միայն դու ես, կամ ինչ ուզեցիր, որ լինես... Իսկ եթե ոչինչ չուզես, բացի իրականությունից, եթե ջնջես քեզ, որպես իրականություն, հանուն մի վերջնական Իրականության... Ինչպե՞ս կարող ես այդժամ անընդհատ զգոն լինել. ուրեմն դու տեսել ես ու գիտես բոլոր օրենքների ցանցը, որ գործում է մարդու մեջ ու մարդուց դուրս, որի մեջ աղճատվում է ինչ-որ պահից ցանկացած ուսմունք ու գիտություն, սկզբից նրանք բոլորն այնքան սրբազան են ու օտարության պսակով օժտված, որովհետեւ սկզբում քո հոգուն այդ էր պետք, հետո աստիճանաբար նրանք այնքան նման են դառնում քեզ: Ո՛չ... սկզբում նրանք ու նրանց սպասավորները դառնում են համագործակից, եւ իրապես այդպես է, որովհետեւ նման աշխարհներում միշտ լսում ես այն, ինչ ուզում ես լսել, հետո նրանք դառնում են պատժիչ բոլոր ոչ-համագործակիցների, հետո նրանք աստիճանաբար այնքան նման են դառնում քեզ. ա՜խ, հետո նրանք նման են դառնալու նույնիսկ քո արատներին: Եվ միգուցե ճիշտ էր շշնջում քեզ քո ստվերը, որ բոլոր մարդիկ սկզբում խնդրում են Աստծո վկայություն իրենց գործերում, եւ բոլոր, բոլոր մարդիկ ամենավերջում ճանապարհի (այն, ինչ նրանք սիրում են ճանապարհ անվանել) պահանջում են իրենց վկայությունն Աստծո գործերում:
Կարո՞ղ ես տեսնել՝ շարունակում է այդ «նենգ» հավատաքննիչը, կարող ես տեսնել՝ ինչպես են սկսվում նրանց աղոթքները, նրանք փորձում են, փորձում են հասկանալ Աստծուն. նայի՛ր, որքան զգուշորեն են սկսում, որքան երկչոտ, որքան գեղեցիկ է այդ միամտության մանկականությունը, նայի՛ր, նրանք երկար աղոթողների սերնդին են պատկանում, երբ կվերադառնաս երեք ժամից կտեսնես փոփոխությունը, նրանք արդեն ուղիղ են կանգնած, եւ նրանց ձայնի մեջ անհամբերություն է նկատվում. նրանք արդեն պահանջում են, որ իրենց աստվածն իրե՛նց հասկանա..._ Դու գիտե՞ս՝ ինչպես են նրանք վարժեցնում իրենց, երկար-երկար ժամեր լռել, չլսել ոչ-մի ուրիշ ձայն, որպեսզի վերջապես հայտնվի այն աստվածը, որին ուզում ես տեսնել, եւ ասի այն, հենց այն, ինչ ուզում ես լսել, չէ որ դու այդքան ժամ լռել ես, ո՜չ դու իրականում գործել ես, ինքդ քեզանից թաքուն, դու լռության մեջ կառուցել ես այն նախադասությունը, որ ուզել ես լսել Նրանից, դանդաղ արարել ես այդ նախադասությունը...
Եվ հոգին, որ ի սկզբանե դատապարտված է, որովհետեւ ամեն ինչից, բոլոր գոյության շղարշների հովանավորություններից դուրս որոշեց լինել, հեռանում է ամեն ինչից...
Նախամուտք
Ինչպե՞ս կարող է ազնիվ հոգին քննել այս ուղիները, նա միգուցե իր ամբողջ կյանքը վատնի դրա վրա իր նախաճանապարհին՝ կանգնած շեմին, իսկ միգուցե պետք էլ չէ սկսել քննությունը, այդքան հոգնության միջով անցնել, այլ ուղղակի սկսել, եւ այնտեղ, ընթացքում, դու կկարողանաս, դու հաստատ կկարողանաս զգալ, ինչ պետք է անես, դու կկարողանաս դառնալ ինքդ քո որսորդն ու հավատաքննիչը, որպեսզի քեզանից առաջ մեկ ուրիշը չանի այդ... Ինչպե՞ս կարող է ճանաչողությունը գտնել իր հանգրվանները, ինչպե՞ս այն կարող է փախչել ինքն իրենից, ինչպե՞ս կարող է անցնել ու հաղթահարել իր իսկ սահմանները, բուժել ինքն իրեն իր իսկ վերքերով եւ նորոգել իրեն իր իսկ «ինքնասպանությամբ». չէ որ բոլոր ձեւերն այնքան փորձարկված են, այնքան պայծառ մտքեր ու հոգիների ողբերգություններ արարել են այդ հնարավորությունները: Երբեմն թվում է, նա հասնում է իր վերջին շիկացմանը բարձրագույն ճկունությամբ, որ չի նվաճվում ինչ-որ տեղ, ինչ-որ ձեւով, այլ ամեն վայրկյան իրագործվում է մի միջանկյալ շերտում, որ մարդու համար միակ ազատության տարածքներն են թվում, որովհետեւ ամեն ինչից դուրս են. եւ թվում է՝ այդ ճկունությունն է ճանաչողության իրական միակ պարունակությունը: Ճկունություն, ինչի՞ մեջ՝ ինքն իր առաջ, ինքնաթաքցման, ինքնահերքման, ինքնափորձության, ինքնաքննության, ինքնաոչնչացման, ինքնանորոգման. ինչ-որ անհայտի ու անանունի առաջ. դու միայն գիտես, որ երբ մարդ ես, այն բանտ է դառնում, երբ օձի պես սողոսկում ես, բազե է դառնում, երբ փոքրանում ես, սարդոստայններ է հյուսում քո շուրջը. ո՞վ, ի՞նչը՝ դու ինքդ: Հավատաքննիչներն իրենք իրենց մեջ արագացնում են այդ ընթացքը՝ իրենց ձեռքը վերցնելով նախաձեռնությունը: Իսկապես պետք չէ սկսել ճանաչողության հազար ու մի որոգայթների քննությունը, նրա ճանապարհին ոտք դնելուց առաջ, դրան քո բոլոր կյանքերը չեն բավականացնի...
Եվ նրանք երբեմն մնում են այդտեղ՝ մի կիսագոտում, միակ գտած չեզոք տարածքում, որտեղ կարող ես զերծ մնալ աստվածների ազդեցությունների ու սեփական ճանաչողության որոգայթների հատումներից: Եվ նրանք մենության ժամին կախարդում են իրենց հայելիները, որպեսզի լրիվ միայնակ չմնան իրենց տարածքում՝ զերծ բոլոր ազդեցություններից. չէ՞ որ նրանք չեն հավատում, որ մարդու կարողությունների մեջ մտնում է զտումը, եւ նա ի վիճակի է ազատագրել իր ճանաչողությունը բոլոր հավելյալ մոլորություններից ու մոտիվացիաներից՝ իներցիաների, ինքնարդարացումների, ինքնակապկումների գոտում ծնվող, որոնք մուտք են գործում ամեն ճանաչողության հետ եւ զգալիորեն գերակշռում նրա սաղմերին: Ուրեմն նա հրաժարվում է վերջնականապես եւ բոլոր աստվածներից, որոնք հար ու նման են մարդկանց, երբ սկսում են նրանց հետ խոսել, եւ ստեղծում է այդտեղ իր հայելի մտքերը, կայծկլտացող պսակազերծումները, որոնք շնորհիվ այդ հոգիների ազնվականության ու ընդգրկման ավելի պայծառ ու մաքուր են, քան բոլոր ստրկությունների օրրաններում ծնված հավատամքները: Երբեմն նրանք սիրում են կախարդական լապտերներ ստեղծել ու դրանցով քննել մարդկանց, եւ լապտերներն այդ ցույց են տալիս նրանց մեջ դեգերող բոլոր ուրվականներին:
Նվիրյալները
Բայց կան եւ այլ՝ անհետացող ցեղի ներկայացուցիչներ: Նրանց համար կարեւորը միգուցե միայն չսկսելն էր երկխոսությունն այդ ցանցի հետ, չսկսել քննությունը... եւ նրանք մտան հավերժական մի կեսգիշերի իրագործման խորունկ ժամի մեջ. մի ժամի, որ միայն այն հոգիների համար է ստեղծված, որոնք երբեք չեն մատնել իրենց իրողությունները, անգամ խարույկի վրա ի ցույց չեն դրել իրենց սրբության վկայությունները, որովհետեւ ամեն ինչից առավել նրանց համար թանկ էր այն, ինչ ենթակա չէ արտահայտվելու: Եվ այդ սրբազան կեսգիշերին նրանք մտնում են ճանաչողության հայելիների թագավորություն, առանց երկխոսության, առանց ճանաչողության այն միջոցների՝ գործիքների, որոնցով մտնում ես այդ դաշտ, դրանք կզտվեն քո մեջ, երբ զտվեն արտաքին աշխարհին նայող քո հայացքները: Եվ նրանք նման են լինելու այն հաշմված զինվորին, որին երբ հարցրին՝ չե՞ս վախենում մահանալ, երբ չկարողանաս փախչել, պատասխանում է՝ ես եկել եմ կանգնելու եւ հաղթելու: Նրանք միշտ հաշմում են իրենց, իրենց համար ամենաթանկ տարածքը (բանականությունը, կամ ներդաշնակությունը, կամ այլ մի բան. այն, ինչ եղել է քո ուժը) ենթադրվող մի ավելիի առաջ, այն բարձրագույն իրողությունների, որոնց առաջ միշտ պարտվում ես եւ պարտավոր ես պարտվել: Եվ նրանք միշտ առաջ են գնում, որովհետեւ ամեն ինչին նայում են պայծառ աչքերով, եւ ոչ մի խավար չունի այնքան ուժ, որպեսզի կարողանա խավար դուրս բերել նրանց հայացքներից եւ ոչ մի չգոյություն չի կարող ստիպել նրանց չլինել, իսկ որ ավելի կարեւոր է՝ լինելությամբ չօժտել սիրելիներին:
Եվ եթե կան այդ նվիրյալ հոգիները, անհրաժեշտորեն տեղադրվում են եւ հակադարձ հոգիները, որոնք ոչնչացնում են ամենայն ինչ՝ ճանապարհին ընդառաջ եկող, որովհետեւ նայում են նրանց այն ծակող հայացքով, որ դիմակների յոթ շերտերն է հանում բոլոր երեւույթների վրայից ու տեսնում նրանց տակ թաքնված կախարդիկին, որ աչքով է անում եւ անընդհատ նորանոր շերտեր ստեղծում. նրանք դառնում են իրենց իսկ հոգեբանության զոհերը, որի միջոցով փորձում են ճանաչել երեւույթները, որովհետեւ դրանք միշտ ուժ են ստանում կախված ներքին մտադրությունից, եւ այդ կախարդներն էլ նույն ֆանտոմներն են, ինչպես եւ սրբազնության բոլոր քողերը: Եվ այս երկու կերպերը գործում են դեռեւս միեւնույն շառավղում, որ կոչվում է միայն հավասարակշռման օրենք. նրանցից մեկը ժխտում է այն ամենը, ինչ մյուսը անվերջորեն հաստատում է: Եվ բոլոր ազատության անապատներում անհրաժեշտորեն հայտնվում են որսորդները, որոնք ամենուրեք դարան են մտել եւ փորձում են բռնել գոյությունը իր իսկ անմաքուր մտադրությունների եւ շահագրգռություններից ծնվող ներշնչումների մեջ: Եվ նրանք ամենուրեք լարում են իրենց թակարդները, եւ իրոք ազատության անապատները, որտեղ միայն սրբության քամու օրհներգերն էին հնչում, հանկարծ դառնում են անանցանելի, խորամանկ անտառներ՝ իրենց ճահճուտներով, դարանակալ գիշատիչներով, ու օտար ձայներով, «բացելով իրենց իրական դեմքը». չէ՛, ասում են, նրանք սոսկ արտացոլում են որսորդների անմաքուր մտադրությունները, եւ շարունակում են անապատ մնալ պայծառ հայացքների առաջ, բայց դա կարեւոր չէ, որովհետեւ ճանաչողությունը չի կարող տրվել եւ ոչ մեկի բացարձակությանը: Եվ նրա համար իրոք գոյության անդեմությունը, որ մարդը խորություն է անվանում, չի կարող չափել դրանցից որեւէ մեկի առավելությունը մյուսի հանդեպ. դրանք բոլորն էլ սոսկ որակներ են, ու քո հայելի-հայացքներն էլ բոլոր ներսուզումներով ու արտահոսումներով նրա բեկումներն են, խտությունների խաղն ու ինքնաորսումը:
Եվ այս երկուսն էլ կուրություն են, քանի չեն նայում իրար՝ միակ ակնթարթում, որ երկուսին էլ հանգստություն կբերեր: Երկուսն էլ կուրություն են ու աչքակապություն, քանի դեռ սրբազնության գեղագիտականությունը կարող է երես թեքել անդունդներից, եւ քանի դեռ անդունդները խորք լինելուց առավել ուզում են միայն կուլ տալ գեղեցիկ մակերեսները:
Եվ աշխարհները, երբ սկսում են հավակնել բացարձակության, ինքնին թույն են, եւ թույն են դառնում դրանք ընդգրկողների առաջ եւ կուրություն, որովհետեւ ջնջում են մյուս բոլոր աշխարհները: Եվ նրանք՝ կամուրջներին քնողներն ու մարդաշատ քաղաքների դարպասները միայն գիշերը բախողները, գիտեն, որ բոլոր հարցերի պատասխանները, բոլոր իրերի իրական խորությունները թաքնված են նրանց «հակադրությունների» մեջ: Նրանք տեսնում են, ինչպես են կեսգիշերներին քնած քաղաքների գլխավերեւով ձգվում այդ մշտարթուն հայացքները՝ մարդկանց համար հակասությունները, եւ գոյության ինչպիսի խորություններ, ինչպիսի «չկշռված չափեր» են հոսում նրանց հայացքներով, երբ նայում են իրար... Նրանք տեսել են, ինչպես նվաճվող քաղաքների աստվածների օծման գինին ըմպել են մշտարթուն զինվորներն ու թունավոր դարձել մյուս քաղաքների համար, որովհետեւ իրենք էլ ամեն ինչ թույն են տեսել իրենց քաղաքի սահմաններից դուրս: Տեսել են, ինչպես են նրանք դարձել այդ քաղաքի ուրվականները: Միայն նրանք՝ բոլոր քաղաքների կարոտների մշուշոտ կամուրջներին ննջողներն ու միջնաշխարհների ժպտացող հոգիները, որ չեն տրվել, որքան էլ հոգնած լինեն, ոչ մի քաղաքի ինքնաբավ ցերեկային ծեսերին, միայն այդ հոգիներն են զգում, ինչպես են կեսգիշերներին իրար աչքերի մեջ խրվում բոլոր երկատումների հայացքները, ու ինչպիսի սրբազան կայծակներ, չարտահայտված իմաստներ, ու այդպես էլ չարարված տիեզերքներ են այդժամ սահում նրանց հայացքներով...ճանաչողության ստվերներից հեռու... հակառակ երեսներում:
ՀԵՂԻՆԱԿ
Արուսյակ ԹԱՄՐԱԶՅԱՆ
Ծնվել է 1980թ, ք.Երեւան:
1998թ ավարտել է Պ.Ի.Չայկովսկու անվան միջնակարգ մասնագիտական դպրոցի դաշնամուրային բաժինը:
2003 թ. ավարտել է Երեւանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայի վոկալ-տեսական ֆակուլտետի երաժշտագիտության, 2005թ.` երգեհոնային բաժինները:
Երեւանի Մաշտոցի անվան Մատենադարանի գիտաշխատող է. ուսումնասիրում է հայ միջնադարյան երաժշտություն:
Գիտական հոդվածների եւ էսսեների (Արվեստագետը եւ ժամանակը, Գարուն, 2006,5-6, Արվեստագետը եւ ժամանակը հոդված 2, Գարուն, 2007,1-2) հեղինակ է: Մասնակցել է միջազգային գիտաժողովների /Երաժշտության մասին ուսմունքը հոգեւոր դպրոցներում. Յոթնագրեանք: 2008. տես հոդված` Երաժշտության կիրառումը հոգեւոր դպրոցներում, Եօթնագրեանք. Բանբեր Մատենադարանի, N18, Միաձայնության ուսմունքը եւ կիրառումը հայ միջնադարյան հոգեւոր համակարգում: Ձայնավորների կիրառումը հին արեւելյան եւ միջնադարյան երգեցողական փորձի մեջ: /տես` ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» Երեւան 2009/, Հայ միջնադարյան խազագիտությունը համաքրիստոնեական եւ երաժշտատեսական համակարգում:
Աշխատում է երեխաների հետ: 2009թ. լույս է տեսել նրա հեքիաթների ժողովածուն: